Arrisku kardiobaskularraren azterketak egitearen alde agertzen dira espezialistak: gizonengan, 40 urtetik aurrera eta emakumeengan, 50 urtetik aurrera

12.03.2024

Oro har, gaixotasun kardiobaskularrak dira Euskadiko emakumeen lehen heriotza-kausa; izan ere, lau emakumeren artean ia bat horien eraginez hiltzen da, eta kopuru hori gizonena baino handixeagoa da. Hala, Euskal Estatistika Erakundearen datuek erakutsi dutenez, bi sexuei dagokienez, gaixotasun kardiobaskularrei egotzitako Euskadiko heriotza-tasa aldatu egin da: 2010ean 261,34 heriotza izan ziren 100.000 biztanleko eta 2020an, 254,87 (azken datu erabilgarriak).

Sexuen eta lurralde historikoen arabera, Bizkaiko emakumeek dute kausa horrengatiko heriotza-tasarik handiena Euskadin (292,03), Bizkaiko gizonen tasaren gainetik (259,11), eta Gipuzkoako eta Arabako emakumeen oso gainetik (263,96 eta 180,21, hurrenez hurren). Gaixotasun kardiobaskularrengatiko Arabako emakumeen heriotza-tasa txikena da Euskadin.

Osasunari kalterik handia egiten dion mehatxu horri aurre egiteko, osasun-komunitateak Arrisku Kardiobaskularra Prebenitzeko Europako Eguna gogora ekartzen du urtero, martxoaren 14an. Horren haritik, IMQ Zorrotzaurre Klinikako kardiologo Ainhoa Rubiok hau gogorarazi du: «gaur egungo bizimoduak –hirikoak, sedentarioak eta elikadura hiperkalorikodunak– gaixotasun kardiobaskularren intzidentzia errazten du».

Azaldu duenez, «gaixotasun kardiobaskularra prebenitzeko modurik onena bizimodu osasungarria sustatzea da, batzuetan arrisku kardiobaskularreko faktoreak tratatzen laguntzen duten botika batzuk erabiltzearekin lotuta».

Arrisku kardiobaskularra kontrolatzeko, espezialistak honen alde agertzen dira: «arrisku kardiobaskularraren azterketa sistematikoa, 40 urtetik aurrera gizonezkoengan eta 50 urtetik aurrera emakumezkoengan; eta azterketa hori gutxienez bost urtean behin berriro egitea». Euskadiko osasun-sisteman, arrisku kardiobaskularraren faktoreen baheketa edo azterketa orokorra familia-medikuak edo kontsultatutako espezialistak egin ohi du.

Ainhoa Rubio doktoreak hau xehatu du arrisku kardiobaskularraren azterketaz: «oro har, pertsonaren arrisku kardiobaskular indibiduala 10 urtera baliotsiz egiten da, SCORE-2 izeneko taulen arabera. Adinaren, sexuaren, tentsio arterialaren, tabako-ohituraren eta pazientearen kolesterolaren arabera erabakitzen da zein den arriskua eta, beraz, zein tratamendu jarriko den».

Arrisku-faktoreak eta faktore lagungarriak

Gaixotasun kardiobaskularren arrisku-faktore nagusiak eta aldagarriak hauek dira: hiperkolesterolemia, tentsio arterial altua, tabakismoa, diabetesa eta obesitatea. Horiekin lotuta, badaude arrisku kardiobaskularreko beste ‘faktore lagungarri’ batzuk, hala nola faktore genetikoak edo gaixotasun kardiobaskularraren familiako aurrekariak, sedentarismoa eta estres psikologikoa.

Estresari dagokionez, IMQ-ko kardiologoak hau adierazi du: «hainbat azterlanek egiaztatu dute estres psikosozialak, bakardadeak eta bizitzaren gertaera estresgarriek areagotzen dutela arrisku kardiobaskularra. Osasun mentalak, positibotasunak eta bizitzan xedeak izateak, ostera, arriskua txikiagotzen dute».

Sedentarismoari, hots, osasun kardiobaskularraren beste etsai handi bat denari dagokionez, «gomendatzeko modukoa da intentsitate ertaineko ariketa egitea astean 150 eta 300 minutu artean, edo ariketa bizia, 75 eta 150 minutu artean, heriotza-tasa eta gaixotze-tasa kardiobaskularra murrizteko. Oro har, gozatzeko moduko ariteka egitea gomendatzen da, bai sarri ariketa aerobikoa egitea (oinez ibiltzea, korrika egitea...). bai erresistentzia-ariketa egitea (pisu txikiko ariketak), astean bi egunetan gutxienez», zehaztu du. «Neurrizko ariketatzat hartzen da arnasa azkarrago hartzea eragiten dizuna, baina ariketa egiten duzun bitartean hitz egiten uzten zaituena, eta ariketa bizia, sakon arnas hartzera bultzatzen zaituena, baina arnasa hartzen duzun bitartean eroso hitz egiten uzten ez zaituena».

Helburu terapeutikoak

Ikuspegi medikotik, helburuetako bat da pazienteak agindutako bizimodua eta tratamendua bete ditzan. Horren haritik, taula batzuek balioesten dute tratamenduak betetzen badira (erretzeari uzten bazaio, kolesterola jaisten bada eta tentsio arterialaren maila kontrolatzen bada) irabaziko diren bizitza-urteak, eta horrek ekarriko duen onura. Taula horiek ulerterrazak dira eta pazienteekin parteka daitezke, zeren eta «tratamendua betetzera motibatzen baitute».

Tratamenduaren helburuak arrisku kardiobaskularreko faktore nagusietan jardutera bideratuta daude: hiperkolesterolemia (egokiena, guztizko kolesterola 200 mg/dL-tik behera egotea), tabako-ohitura (erretzeari erabat uztea), tentsio arteriala (140/90 baino txikiagoa izatea da helburua), diabetesa (glukosa-zifrak 100dik behera egotea eta hemoglobina glikosilatua, 5,7tik behera) eta obesitatea (normopisutik gertu egotea edo hori lortzea, gorputz-masaren indizea 25 edo txikiagoa izanda). Helburu horiek are zorrotzagoak izan daitezke arrisku handiagoko pertsonengan.

Tratamenduak

Azalpena amaitzeko, IMQ-ko kardiologoak hau adierazi du tratamenduaz: «indibidualizatua izan behar du, eta pazientearekin adostu behar da, pazientea arduratu behar baita tratamendua betetzeaz eta jarraibideak adosteaz. Tratamendua mailakatua ohi da, hots, hasteko, bizi-azturak aldatzen dira eta, ondoren, hori nahikoa ez bada, tratamendu farmakologiko bat jarriko zaio, eta intentsitate txikiko tratamendua nahikoa ez bada, areagotu egingo da».