44 pertsona ingururi diagnostikatzen zaie lupusa urtero Euskadin

09.05.2022

Maiatzaren 10a Lupusaren Munduko Eguna bezala nabarmentzen da urtero, eta egun horretan, munduko erakunde guztiek gizartea eta instituzioak sentikortzeko eta lupusa osasun publikoaren arazo handitzat har dadin lan egiten dute. Izan ere, Erreumatologiako Espainiako Sozietatearen 2021eko datuen arabera, Euskadin 4.200 biztanle inguruk du lupusa.

IMQ-ko Barne Medikuntzako espezialista José Ángel Arzuagak zehaztu duenez, «Espainian, urtero bi paziente berri diagnostikatzen dira 100.000 biztanleko, eta horrek esan nahi du urtero, Euskadin, 44 pertsona ingururi diagnostikatzen zaiola lupusa. Kasuen % 90ean, emankortasun-aldian dauden emakumeei (15 eta 35 urte bitartekoak) eragiten die lupusak, baita gizoneei, umeei eta helduei ere».

Baina, zer da lupusa? «Ezohiko gaixotasuna da, horren jatorria ezezaguna da, eta era askotako agerpen klinikoak ditu. Gaixotasun autoimmunea da; gaixotasun autoimmuneak dituzten pazienteengan, immunitate-sisteman “akats” bat gertatzen da berezkoa den eta arrotza denaren artean bereiztean, eta horren emaitza organismoaren zelulak eta ehunak erasotzea da; horren eraginez, organoak kaltetzen dituzten eta haien funtzioa aldatzen duten hanturazko mekanismoak abian jartzen dira».

Patologia horren agerpen klinikoa askotarikoa da. «Lehenik, gogorarazi beharra dago “lupus” izena ("otsoa", latinez) eman zaiola gaixotasunak aurpegian lesio bitxiak eragiten dituelako, hots, gorriunea sudurraren inguruan, otsoaren aurpegiaren itxura gogora dakarrena; halaber, tximeleta hegalen formako eritema ere esaten zaio».

Lupusak sintoma asko eta era askotakoak ditu, pertsonen araberakoak. «Pazienteen % 80-90ek nekea du, gogo-aldartean aldaketak gertatzen zaizkio, pisua galtzen du edo sukarra du. Gainera, gehienek (% 80-95) mina eta hantura dituzte giltzaduretan. Bestetik, % 55-60k tximeleta hegalen formako masaileko eritema dute (sudurraren inguruko dermatitisa). % 28-42k, giltzurruneko erasana; % 24-34k, Raynaud-en gaixotasuna (atzamarren zurbiltasuna eta “ubeldura”); eta % 36-55ek, serositisa (gorputzeko ehun serosoen –hala nola pleura, perikardio eta peritoneoa– hantura)», xehatu du Arzuaga doktoreak.

Hala ere, IMQ-ko barne-medikuntzako medikuak hau azpimarratu du: «gaixotasuna gertutik jarraitu eta egoki tratatzen bada, lupusa diagnostikatzen zaien gaixoen % 90ek baino gehiagok du bizi-itxaropen ia normala. Oso gaixotasun heterogeneoa da, eta horren intentsitatea eta hedadura nabarmen aldatzen dira. Badira, beraz, lupus-kasu arinak eta moderatuak edo larriak, azken horiek tratatzeko eta kontrolatzeko zailagoak direnak. Gainera, lau lupus-mota daude: larruazaleko eritema-lupusa, eritema-lupus sistemikoa, botikek eragindako lupusa eta jaioberriaren lupusa».

Nola diagnostikatzen da lupusa?

Ez dago proba bakarra lupusa diagnostikatzeko, beste gaixotasun askoren sintoma berberak baititu, eta, hortaz, lupusa diagnostikatzea zaila izaten da eta hilabeteak edo urteak igaro daitezke eritema-lupusa behin betiko diagnostikatu arte. «Gaixotasuna diagnostikatzeko hainbat tresna erabili ohi dira, hala nola historia klinikoa, miaketa fisikoa, odol-analisiak (antigorputz antinuklearrak, ANA, nabarmentzen dira markatzaile nagusi gisa), larruazaleko biopsia eta giltzurrunetako edo beste organo batzuetako biopsiak».

Banakako tratamendua

Lupusak, gaur egun, ez du behin betiko sendatzen duen tratamendurik, baina, urteak igaro ahala, pazienteen tratamendua indibidualizatzen ari da. Hortaz, botika berriak gehitu dira, esaterako, «paludismoaren kontrakoak, hantura kontrakoak, kortikoideak eta immunoezabatzaileak. Halaber, terapia biologikoko botikak ere gehitu dira», zehaztu du IMQ-ko barne-medikuntzako medikuak.

Horren harira, sendagaiak edo horien arteko konbinazioa «sintomen, ukitutako organoen eta paziente bakoitzarengan eta une bakoitzean gertatzen den erasan funtzionalaren arabera erabiltzen dira. Aipatutako agerpen guztiak ez ezik, beste neuropsikiatriko batzuk ere egon daitezke, hala nola gogo-aldartearen aldaketak, sindrome psikotiko akutuak eta, bestalde, garuneko erasan baskularrak».

Gomendioak pazienteentzat

Arzuaga sendagileak adierazi duenez, gaixotasuna dutenek kontu handia izan behar dute eguzkiarekin, eta horretatik babesteko 30etik gorako babesa duten eguzkitako kremak erabili behar dituzte. «Gainera, komeni da ariketa fisiko neurritsua egitea eta, dieta orekatu baten bidez, pisu egokia izatea. Lupusa diagnostikatu zaien pazienteek ez dute tabakorik erre behar. Halaber, komeni da kontuan hartzea osteoporosiaren prebentzioa eta tratamendua, D bitamina eta kaltzioa duten osagarrien bitartez».

Duela gutxira arte, lupusa zuten pazienteak haurdun geratzea pentsaezina zen. Gaur egun, ordea, gaixotasuna duten emakumeek erabaki hori har dezakete, «ginekologoak behar bezala aholkatuta eta kontraindikaziorik ez badago, eta haurdunaldian zehar gainbegiratze eta zaintza intentsiboa eginda, egoera horretan esperientzia duten espezialistek (ginekologoak, barne-medikuntzako medikuak, erreumatologoak, nefrologoak) osatutako unitate espezializatuetan. Gainera, gaixotasun hori duten emakumeek informazio osoa bildu behar dute haurdun geratu aurretik», azaldu du IMQ-ko barne-medikuntzako medikuak.

Genetikari buruzko azken ikerketak

Nature aldizkari zientifikoan berriki argitaratu den ikerlan batean, hain zuzen, neskato espainol baten lupus goiztiarra oinarri hartuta egin den ikerketa baten bidez, agerian jarri da TLR7 genearen mutazio batek eragiten duela lupusa, eta, hortaz, hori dela gaixotasunaren kausetako bat. Ikertzaileen aburuz, TLR7 genearen barianteak lupusak jotako pertsona gutxik badute ere, paziente askok hiperaktibitate seinaleak dituzte TLR7ren bidean. Genearen mutazioaren eta gaixotasunaren arteko kausazko erlazio bat baieztatzean, tratamendu eraginkorragoak bila daitezke.